Hạn mặn lịch sử khiến 58.000ha lúa ở ĐBSCL bị mất trắng

Theo dõi MTĐT trên

Hạn mặn mùa khô năm 2019- 2020 ở ĐBSCL là nghiêm trọng nhất trong lịch sử

Tổng cục Thủy lợi (Bộ NN-PTNT) cho biết, xâm nhập mặn đến sớm gây ảnh hưởng cho sản xuất và dân sinh ngay từ tháng 12/2019, ranh mặn 4g/lít xâm nhập 57km theo sông Hàm Luông, sâu hơn trung bình nhiều năm (TBNN) tới 24km.

Tháng 1-2020, xâm nhập mặn tiếp tục tăng lấn vào các vùng cửa sông Cửu Long từ 45- 66km, sâu hơn mùa khô năm 2016 từ 6-17km. Vào tháng 2-2020, ranh mặn 4g/lít lấn sâu vào sông Vàm Cỏ Đông và Vàm Cỏ Tây tới 110km. Tháng 5-2020, phạm vi mặn tiếp tục dao động ở mức cao với ranh mặn 4g/lít sâu khoảng 130km trên sông Vàm Cỏ Tây và sang tháng 6 thì mặn trên các cửa sông mới giảm nhanh.

Bộ NN-PTNT cho rằng, xâm nhập mặn mùa khô năm 2019-2020 có 1 số đặc điểm khác quy luật nhiều năm như: xuất hiện sớm hơn so TBNN gần 3 tháng, sớm hơn so mùa khô năm 2015-2016 gần 1 tháng; thời gian xâm nhập mặn kéo dài hơn 2-2,5 lần so với mùa khô 2015-2016; độ mặn ở vùng các cửa sông Cửa Tiểu, Cửa Đại, Hàm Luông liên tục duy trì ở đỉnh, cao suốt từ tháng 2 đến tháng 5, hầu như không giảm hoặc giảm không đáng kể trong các kỳ triều thấp, khác với đặc điểm thông thường là tăng theo kỳ triều cường, giảm theo kỳ triều thấp.

Nguyên nhân khiến xâm nhập mặn tăng cao là do nguồn nước từ thượng nguồn sông Mê Công bị thiếu hụt. Mùa khô năm 2019-2020, nguồn nước về ĐBSCL thấp hơn nhiều so với những năm gần đây, từ đó gây ảnh hưởng đến 10/13 tỉnh trong vùng. Phạm vi ảnh hưởng với ranh 4g/lít là 1,68 triệu ha cao hơn 50.376ha so với năm 2016.

Trước tình hình hạn mặn phức tạp, Bộ NN-PTNT phối hợp chặt với các bộ ngành liên quan và các tỉnh ĐBSCL chủ động nhiều giải pháp ứng phó; đồng thời triển khai thực hiện nhanh các Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về phòng chống hạn mặn, thiếu nước ngọt vùng ĐBSCL. Ngoài ra, thi công nhanh các công trình thủy lợi để đưa vào vận hành như Cống Âu Ninh Quới (thuộc Quản lộ Phụng Hiệp); trạm bơm Xuân Hòa (Tiền Giang); các cống Tân Dinh, Bông Bót, Vũng Liêm (thuộc dự án Nam Măng Thít); 18 cống kiểm soát mặn thuộc dự án Bắc Bến Tre...

Các công trình này đã chủ động kiểm soát mặn khoảng 83.000ha và hỗ trợ kiểm soát mặn hơn 300.000ha. Song song đó, các địa phương đã đắp nhiều đập ngăn mặn, nạo vét kênh mương dẫn nước, tổ chức bơm chuyền cho các vùng sản xuất lúa, kéo dài đường ống cấp nước sinh hoạt... Vận chuyển nước ngọt cấp miễn phí cho khoảng 20.600 hộ, hỗ trợ người dân lắp đặt bồn trữ nước cho 37.300 hộ, hỗ trợ bình nước uống các loại 11.800 hộ, lắp đặt thiết bị lọc nước cấp nước khoảng 4.000 hộ...

Cục Trồng trọt - Bộ NN-PTNT cho biết: Về sản xuất nông nghiệp, xâm nhập mặn đã ảnh hưởng trực tiếp đến 10/13 tỉnh vùng ĐBSCL. Với vụ lúa mùa 2019, diện tích bị thiệt hại trên đất lúa tôm chủ yếu ở tỉnh Cà Mau 16.500/176.700 ha, trong đó mất trắng 14.000 ha.

Đối với vụ đông xuân 2019-2020, diện tích lúa bị ảnh hưởng khoảng 41.900 ha/1.541.000 ha tổng diện tích gieo trồng toàn vùng (chiếm tỷ lệ 2,7%). Trong đó, thiệt hại mất trắng 26.000 ha ở các tỉnh Trà Vinh 14.300 ha, Tiền Giang 4.500 ha, Sóc Trăng 4.100 ha, Kiên Giang 1.600 ha, Long An 800 ha, Cà Mau 600 ha. Diện tích lúa đông xuân bị thiệt hại do hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn chủ yếu ở những nơi xuống giống muộn sau tháng 12/2019, do người dân tự phát thực hiện, không theo khuyến cáo của cơ quan chuyên môn.

Riêng diện tích cây ăn quả bị ảnh hưởng do khô hạn, xâm nhập mặn khoảng 6.650 ha, gồm: Long An 2.397 ha, Tiền Giang 2.297 ha, Bến Tre 931 ha, Vĩnh Long 740 ha, Trà Vinh 267 ha, Sóc Trăng 18 ha, trong đó thiệt hại mất trắng khoảng 355 ha.

Cây rau màu, diện tích bị ảnh hưởng khoảng 1.241 ha, trong đó Long An 100 ha, Tiền Giang 810 ha, Bến Tre 168 ha, Trà Vinh 87 ha, Sóc Trăng 44 ha, Cà Mau 32 ha, trong đó thiệt hại mất trắng 541 ha.

Đối với nuôi trồng thủy sản, diện tích bị thiệt hại khoảng 8.715 ha nuôi cá truyền thống và tôm, tập trung ở các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre, Cà Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang.

Ảnh hưởng nước sinh hoạt trong đợt hạn, mặn vừa qua khoảng 96.000 hộ. Mặc dù phạm vi ảnh hưởng của xâm nhập mặn cao hơn năm 2015-2016 nhưng số hộ thiếu nước sinh hoạt giảm khoảng 114.000 hộ so với năm 2015-2016.

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường nhìn nhận, hạn mặn mùa khô năm 2019- 2020 ở ĐBSCL là nghiêm trọng nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, sự chỉ đạo sớm và sâu sát của Chính phủ đã giúp ngành nông nghiệp và các địa phương thực hiện tốt giải pháp ứng phó; cộng với công tác dự báo tốt nên các tỉnh đã bố trí cơ cấu sản xuất nông nghiệp phù hợp trong điều kiện thiếu nước... Nhờ đó, mức độ gây thiệt hại sản xuất nông nghiệp và dân sinh giảm thiểu đáng kể. Cần thấy rằng, mốc hạn mặn lịch sử này chưa phải là cuối cùng, bởi biến đổi khí hậu, diễn biến thời tiết, thiên tai ngày càng khó lường.

Vì vậy, các tỉnh ĐBSCL cần coi hạn mặn là hiển nhiên để chủ động nhiều giải pháp ứng phó. Tới đây, tiếp tục đẩy mạnh dự báo hạn mặn, nguồn nước nhằm phổ biến cho người dân biết, phòng chống giảm thiểu thiệt hại. Tăng cường xây dựng các công trình thủy lợi, chú trọng ứng dụng phù hợp công nghệ làm đập tạm, thi công nhanh, khả năng thích ứng nhiều loại địa hình. Tiếp tục điều chỉnh cơ cấu mùa vụ, cây trồng hợp lý theo hướng giảm lúa ở vùng hạn hán, thiếu nước, xâm mặn để chuyển sang cây trồng cạn. Đối với nguồn nước sinh hoạt cần thực hiện độc lập, tách bạch nguồn nước sản xuất nhằm tránh ô nhiễm; xây dựng thêm các nhà máy cấp nước tập trung, các khu trữ nước ngọt dành cho sinh hoạt trong mùa khô, hỗ trợ dân thiết bị lọc nước mặn...

Theo Bộ NN-PTNT, tới đây cần rà soát, điều chỉnh và hoàn thiện quy hoạch vùng, tiểu vùng theo hướng tích hợp đa ngành; quy hoạch vùng dân cư và tổ chức sản xuất thích ứng với thiên tai, đảm bảo an toàn trước ảnh hưởng của bão, lũ, nước biển dâng, ngập mặn. Thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng công nghệ cao, công nghệ xanh thích ứng với biến đổi khí hậu cho các ngành hàng với sự tham gia và liên kết giữa các cơ quan khoa học, tổ chức khuyến nông, doanh nghiệp, hợp tác xã, chính quyền địa phương. Xây dựng các bộ quy tắc ứng xử chung về quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, dự báo biến động nguồn nước. Thành lập Ban điều phối phát triển nông nghiệp bền vững thích ứng biến đổi khí hậu cho từng tiểu vùng. Bộ NN-PTNT cũng đề nghị, các tỉnh chủ động bố trí ngân sách địa phương và các nguồn vốn xã hội hóa để triển khai thực hiện các giải pháp cấp bách và lâu dài về phòng chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn ở ĐBSCL...

Minh Tuệ(t/h)