Thái Nguyên: Hầu hết KCN chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung

Tuy nhiên, ở nhiều địa phương, việc hình thành và phát triển các khu công nghiệp (KCN) còn đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết, đặc biệt là vấn đề ô nhiễm môi trường. Thái Nguyên là tỉnh nằm trong bối cảnh chung đó.

Nhà máy xử lý nước thải Khu công nghiệp (KCN) Sông Công

Tính đến nay, theo quy hoạch, toàn tỉnh Thái Nguyên có 25 khu, cụm công nghiệp, trong đó KCN Sông Công 1 thu hút được 32 dự án đầu tư, 1 số khu, cụm công nghiệp đã kết thúc giai đoạn đầu tư bắt đầu đi vào hoạt động. Tuy nhiên, trong tổng số 25, khu, cụm công nghiệp được quy hoạch chỉ có duy nhất KCN Sông Công thực hiện lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, còn lại các khu, cụm công nghiệp khác đề không có báo cáo đánh giá tác động môi trường, chưa xây dựng chương trình quản lý chất thải và giám sát chất lượng môi trường.

Việc xử lý chất thải tại các khu, cụm công nghiệp hầu hết còn manh mún, tự phát, chưa có thiết kế quy hoạch chi tiết và xây dựng kết cấu hạ tầng bảo vệ môi trường của từng KCN nên việc xử lý ô nhiễm không đáp ứng được các tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường. Theo ông Dương Văn Khanh, Giám đốc Sở TN&MT - Thái Nguyên là tỉnh có tốc độ phát triển kinh tế khá. Trong những năm gần đây, số lượng doanh nghiệp tăng lên rất nhanh, từ chỗ 200 - 300 doanh nghiệp, đến nay đã tăng lên hơn 2.000 doanh nghiệp. Việc phát triển các cơ sở sản xuất nhanh chóng đã tạo sức ép lên môi trường. Nhiều doanh nghiệp không thực hiện các biện pháp xử lý gây ô nhiễm môi trường. Theo báo cáo của Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên, tổng lượng nước thải của ngành luyện kim, cán thép, chế tạo thiết bị máy móc khoảng 16.000 m3/ngày. Trong đó, nước thải của KCN gang thép Thái Nguyên có ảnh hưởng lớn nhất tới chất lượng nước sông Cầu. Nước thải của KCN qua hai mương dẫn rồi chảy vào sông Cầu với lưu lượng ước tính 1,3 triệu m3/năm.

Hoạt động sản xuất gang thép phát sinh nước thải có chứa nhiều chất ô nhiễm độc hại như dầu mỡ, phenol và xianua từ quá trình cốc hóa. Tại KCN Sông Công (nằm trên thị xã Sông Công với các nhà máy sản xuất cơ khí, chế tạo máy động lực), mặc dù KCN này hoạt động từ năm 2001 nhưng đến nay mới chỉ lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường vẫn chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Ông Nguyễn Mười, Phó ban quản lý KCN tỉnh Thái Nguyên cho biết: “Hiện nay, có 18/31 dự án chưa có giấy phép môi trường mặc dù có những dự án đã hoạt động 5 năm rồi vẫn chưa cấp.

Với góc độ cơ quan quản lý nhà nước không phải chúng tôi không đôn đốc. Năm ngoái, đã tiến hành 2 cuộc thanh tra, có rất nhiều văn bản công văn yêu cầu các dự án làm ĐTM hoặc bản đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường”. Do các cụm, KCN chưa xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải tập trung nên các doanh nghiệp phải tự đầu tư hệ thống xử lý. Tuy nhiên, theo kết quả thanh tra của Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên thì hầu hết các nhà máy trong KCN chưa có hệ thống xử lý nước thải, hoặc chỉ có hệ thống xử lý lắng cặn sơ bộ rồi thải thẳng ra sông Công. Nước thải của KCN này chứa nhiều dầu mỡ, kim loại nặng do tính đặc thù của ngành sản xuất cơ khí. Không chỉ có nước thải, hệ thống xử lý khí thải của các đơn vị này cũng không đạt tiêu chuẩn môi trường.

Trang thiết bị đầu tư kém đồng bộ dễ xảy ra sự cố môi trường liên quan đến khí thải. Điển hình là nhà máy kẽm điện phân của Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Kim loại màu Thái Nguyên thường xuyên để rò rỉ khí lưu huỳnh dioxxit ra môi trường (có nồng độ đến 1,98mg/m3, vượt tiêu chuẩn môi trường hơn 2 lần) gây thiệt hại phần lớn diện tích cây trồng của nhân dân quanh khu vực. Nhà máy đã phải bồi thường gần 1 tỷ đồng cho các thiệt hại này. Ông Nguyễn Văn Tuấn, Phó giám đốc Nhà máy Kẽm điện phân thừa nhận: “Sự cố này là không ai muốn bởi vì công nghệ này là công nghệ mới mà toàn bộ cán bộ - công nhân viên không nắm hết được công nghệ và thiết bị. Khi sự cố xảy ra thì mới biết có sự cố. Chủ yếu nó nằm trong dây chuyền sản xuất axit. Những trường hợp như vậy chúng tôi tiến hành dừng lò luôn”.

BVMT trong sản xuất công nghiệp là yêu cầu cấp thiết hiện nay, bởi đây chính là cơ sở phát triển công nghiệp bền vững. Để làm được điều này, các doanh nghiệp cần có sự đầu tư tổng thể công nghệ sản xuất sạch hơn, thực hiện các biện pháp ngăn ngừa, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, xây dựng hệ thống xử lý chất thải bảo đảm đạt tiêu chuẩn Việt Nam về môi trường. Vấn đề BVMT trong các khu, cụm công nghiệp không chỉ là thách thức với Thái Nguyên mà còn là trở ngại của nhiều địa phương trong cả nước trong việc phát triển nền công nghiệp bền vững.

Theo Tạp chí Môi trường