Chúng ta cần làm gì để cứu lấy từng mạng cây đang chết dần?

Theo dõi MTĐT trên

Ở một góc của Amazon Peru, nơi khai thác vàng bất hợp pháp đã phá hủy các khu rừng và đất độc, các nhà khoa học làm việc để thay đổi đất hoang trở lại nơi hoang dã. Hơn 3.000 dặm về phía bắc, trên nguyên đất khai thác than trên Appalachia, công nhân đã chặt phá những cây cổ thụ và không có ý định trồng lại loài cây bản địa.

Ở Brazil, một chủ vườn ươm trồng nhiều loại cây con khác nhau để giúp kết nối lại các khu rừng dọc theo bờ biển Đại Tây Dương của đất nước, mang lại lợi ích cho các loài có nguy cơ tuyệt chủng như sư tử vàng Tamarin.

Họ lao động trong những mất mát to lớn và đau đớn nhất, gần đây  rừng rậm Amazon và lưu vực Congo bốc cháy, khói từ các khu rừng nhiệt đới Indonesia tràn qua Malaysia và Singapore, hỏa hoạn chủ yếu nhường chỗ cho đồng cỏ gia súc và cánh đồng nông trại. Giữa năm 2014 và 2018, một báo cáo mới cho biết, một khu vực có quy mô của Vương quốc Anh bị tước đi rừng mỗi năm.

Xây rừng lại một khu rừng là một việc khó khăn và mất nhiều thời gian và đòi hỏi phải có sự kiên nhẫn: Có thể mất vài thập kỷ hoặc lâu hơn để rừng tái sinh thành môi trường sống khả thi và để hấp thụ cùng một lượng carbon bị mất khi cây bị chặt và đốt. "Trồng cây chỉ là một bước trong quy trình", Christopher Barton, giáo sư thủy văn rừng tại Trung tâm Appalachian thuộc Đại học Kentucky đã chia sẻ.

Nhưng công việc này lại đòi hỏi tính cấp bách! Vì rừng là một trong những tuyến phòng thủ đầu tiên của hành tinh.  Chống lại biến đổi khí hậu, hấp thụ tới một phần tư lượng khí thải carbon nhân tạo mỗi năm.

Thông qua quá trình quang hợp, cây và các loại thực vật khác sử dụng carbon dioxide, nước và ánh sáng mặt trời để tạo ra năng lượng hóa học để thúc đẩy sự phát triển của chúng; oxy được giải phóng dưới dạng sản phẩm phụ. Tuy nhiên, do rừng bị thu hẹp, nên năng lực của Trái đất đã quá tải để đối phó với khí thải carbon, trái đất đang phải đối mặt với thảm họa của thiên nhiên.

Nhưng ngoài đó cũng phải nói đến các chương trình trồng rừng được diễn ra và thành công cũng có tính đến các loài thực vật bản địa, không chỉ các sự kiện trồng cây một lần,. Chúng được quản lý bởi các nhóm với cam kết bền vững trong việc giám sát rừng. Thông thường, họ có lợi về mặt kinh tế cho những người sống gần đó bằng cách tạo công ăn việc làm hoặc giảm xói mòn gây thiệt hại cho nhà cửa hoặc mùa màng.

Một điều rất đáng mừng rằng cách mạng công nghiệp nổ ra có tác động rất lớn đối với thiên nhiên hiện nay: Một nghiên cứu gần đây trên tạp chí Science đã dự đoán rằng nếu 0,9 tỷ ha (2,2 tỷ mẫu Anh) cây mới được trồng - khoảng 500 tỷ cây con - chúng có thể hấp thụ 205 gigaton (220 gigatons) carbon khi chúng đạt đến độ chín. Các nhà nghiên cứu Thụy Sĩ ước tính điều này sẽ tương đương với khoảng hai phần ba lượng khí thải carbon nhân tạo kể từ khi bắt đầu Cách mạng Công nghiệp.

Điều này gây ra nhiều tranh cãi cho các nhà khoa học về tính toán đó. Trong khi một số người lo ngại lời hứa về mặt lý thuyết của việc trồng cây như một giải pháp dễ dàng cho sự thay đổi khí hậu có thể khiến mọi người mất tập trung khỏi phạm vi và phạm vi của các phản ứng cần thiết.

Nhưng hầu hết các ý kiến cho rằng : Cây quan trọng

Vào một buổi sáng mùa xuân, nhà nghiên cứu lâm nghiệp Jhon Farfan lái chiếc xe máy băng qua khu rừng rậm Peru, lốp xe của anh ta nổi lên bùn đỏ. Anh ta đang đi theo một con đường hẹp bị cắt bởi những người khai thác vàng bất hợp pháp ở trung tâm của Amazon, nhưng anh ta không tìm kiếm kho báu. Thay vào đó, anh đang thực hiện nhiệm vụ trồng lại các mỏ vàng bị bỏ hoang trong khu rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới.

Sau ba giờ di chuyển khó khăn, anh đến một khoảng trống rộng, nơi những cây non cao đến đầu gối đứng thành hàng, những chiếc lá màu vàng xanh của chúng căng thẳng cho mặt trời. Farfan đã đánh cắp một bảng tạm với sơ đồ các cây con được mở rộng nhiều tháng trước đó, giống như một giáo viên kiểm tra điểm danh. "Mục tiêu là tìm kiếm những người sống sót", ông nói.

Trong khu rừng rậm rạp, chỉ có một luồng ánh sáng thoát xuống sàn rừng. Thường có thể nghe nhiều hơn nhìn thấy: một điệp khúc của những con khỉ hú, tiếng ríu rít của những con vẹt đuôi dài màu đỏ - nhắc nhở rằng Amazon là nơi có sự đa dạng loài hơn bất cứ nơi nào trên hành tinh.

Nhưng rừng nhiệt đới đang bị đe dọa ngày càng tăng từ khai thác và trang trại bất hợp pháp. Ở một vùng phía Đông Nam Peru có tên Madre de Dios, công việc của Farfan liên quan đến việc kiểm tra các vùng đất nơi rừng bị mất do khai thác bất hợp pháp, giá vàng tăng vọt sau vụ sụp đổ tài chính toàn cầu năm 2008.

Để lấy lại vàng, sàn rừng bị đảo lộn. Không có vỉa vàng ở các vùng đất thấp của Amazon, mà chỉ có những vệt vàng bị cuốn xuống từ dãy núi Andes bởi những dòng sông cổ bị chôn vùi dưới đất.

Sau khi chặt và đốt những cây cổ thụ hàng thế kỷ, những người khai thác đã sử dụng máy bơm diesel để hút các lớp sâu của trái đất, sau đó đẩy đất qua các bộ lọc để tách các hạt vàng. Để biến bụi vàng thành cốm, họ khuấy động thủy ngân, liên kết vàng với nhau đầu độc đất.

Bị bỏ lại phía sau là những mảng đất giống như sa mạc khô, bị tước lớp đất mặt và được bao quanh bởi những thân cây chết.

Tháng 12 năm ngoái, Farfan và các nhà khoa học khác với tổ chức phi lợi nhuận CINCIA có trụ sở ở Peru đã tái tạo hơn 6.000 cây giống khác nhau có nguồn gốc từ khu vực này của Amazon, bao gồm cả shihuahuaco khổng lồ và thử nghiệm các loại phân bón khác nhau.

"Hầu hết các trường hợp tử vong trên cây xảy ra trong năm đầu tiên," Farfan nói thêm. "Nếu cây cối đến năm năm, thường thì chúng sẽ ở đó rất lâu."

Một nghiên cứu về các mỏ vàng trước đây ở Peru của các nhà khoa học tại CINCIA và Đại học Wake Forest vài năm trước cho thấy cây giống được cấy bằng đất có khả năng sống sót cao hơn "cây giống rễ trần" và việc sử dụng phân bón đặc biệt cũng giúp tăng trưởng. Một số cây được thử nghiệm đã hấp thụ một lượng thủy ngân qua đất bị ô nhiễm, nhưng vẫn chưa rõ điều này sẽ ảnh hưởng đến chúng như thế nào.

Kể từ khi dự án bắt đầu ba năm trước, nhóm nghiên cứu đã trồng hơn 42 ha (115 mẫu Anh) với cây giống bản địa, nỗ lực trồng rừng lớn nhất ở Amazon Peru cho đến nay. Nhóm đang thảo luận với chính phủ Peru để mở rộng nỗ lực của họ.

"Rất khó để ngừng khai thác ở Madre de Dios, vì đây là một hoạt động chính", Farfan nói. Thách thức bây giờ: trồng một cây có thể phát triển trên đất này.

Trong khi các nhà khoa học vật lộn với cảnh quan bị ô nhiễm ở Amazon, các nhà hoạt động ở một lục địa xa xôi đang tính toán với những nỗ lực trong quá khứ để chữa lành vùng đất.

Sau khi những người khai thác rời khỏi Núi Cheat của West Virginia vào những năm 1980, đã có một nỗ lực để phủ xanh các khu khai thác than để tuân thủ luật pháp liên bang. Các công ty đã sử dụng máy móc hạng nặng để đẩy đất lộn ngược vào vị trí, nén chặt sườn núi bằng máy ủi. Kết quả là đất bị đóng gói trong nước mưa không thể thấm xuống và rễ cây không thể mở rộng.

Các công ty đã trồng "loài tuyệt vọng" - những loại cỏ có rễ nông hoặc cây không bản địa có thể chịu đựng được, nhưng sẽ không đạt được chiều cao đầy đủ hoặc khôi phục lại khu rừng như trước đây. Trên núi Cheat và tại các khu khai thác cũ khác trên khắp Appalachia, hơn một triệu mẫu rừng trước đây đang trong quá trình phát triển bị bắt giữ tương tự.

"Nó giống như những cái cây đang cố gắng phát triển trong một bãi đậu xe - không nhiều người có thể làm được", Michael French, giám đốc hoạt động của Công ty Green Forests phi lợi nhuận có trụ sở tại Kentucky nói.

Vùng cao Appalachia từng hỗ trợ một hệ sinh thái rộng lớn và độc đáo, bị chi phối bởi 500.000 mẫu rừng vân sam đỏ cách đây một thế kỷ rưỡi. Nhưng khai thác gỗ thương mại vào cuối những năm 1800 và sau đó là khai thác than trong thế kỷ 20 đã tước đi cảnh quan, chỉ còn lại chưa đến một phần mười rừng vân sam đỏ.

Bây giờ, Pháp và các đồng nghiệp tại Green Forests Work đang hợp tác với Sở Lâm nghiệp Hoa Kỳ để khôi phục rừng Appalachia bản địa và các loài quý hiếm mà họ hỗ trợ - bằng cách trước tiên chặt phá các cây khác.

Barton, giáo sư Đại học Kentucky, người sáng lập Green Forests Work, cho biết: "Chúng tôi thực sự đi vào với một cỗ máy giống như cái cày khổng lồ và xé ruột ra khỏi đất". "Đôi khi chúng tôi gọi nó là xấu xí."

Sự "xé sâu" này, như đã biết, mang lại cho nước mưa và rễ cây cơ hội tốt hơn để đẩy xuống đất. Một nghiên cứu năm 2008 cho thấy việc phá vỡ đất trên các khu vực đất nâu của Mỹ thông qua phương pháp này đã giúp cây phát triển. Sau năm mùa sinh trưởng, cây được trồng trên các địa điểm "bị xé toạc" có nhiều rễ hơn so với những nơi bị xé sâu không xảy ra. Cây cũng mọc cao.

Ý tưởng xé toạc mặt đất lúc đầu có vẻ giật mình.

"Khi chúng tôi mới bắt đầu, rất nhiều đồng nghiệp của chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi bị điên. Nhưng 10 năm sau, chúng tôi vẫn ổn," Shane Jones, một nhà sinh vật học hoang dã của Cục Lâm nghiệp Hoa Kỳ cho biết.

Những nỗ lực trước đây trong việc trồng lại các khu khai thác cũ trong Rừng Quốc gia Monongahela của West Virginia đã không thành công lắm; đôi khi, phần lớn cây con chết. Nhưng trong các lĩnh vực mà nhóm nghiên cứu đã bị rách sâu trong thập kỷ qua, tỷ lệ sống sót của cây non là khoảng 90%.

Green Forests Work hiện đã trồng lại khoảng 800 mẫu Anh trong Monongahela và nó đang thực hiện một cách tiếp cận tương tự với các địa điểm khai thác cũ khác trên khắp Appalachia, đã trồng lại khoảng 4.500 mẫu Anh kể từ năm 2009. Mục tiêu cuối cùng của họ là khởi động lại chu kỳ tự nhiên của rừng - để công việc của các nhà khoa học trở nên vô hình trở lại.

Các cuộc thập tự chinh trồng rừng khác là cá nhân hơn.

Maria Coelho da Fonseca Machado Moraes, biệt danh là Dona Graça, điều hành một vườn ươm cây trồng những cây giống có nguồn gốc từ rừng rậm ít được biết đến của Brazil - rừng mưa nhiệt đới ven biển Đại Tây Dương.

Cô hợp tác với một nhóm phi lợi nhuận có tên Save the Golden Lion Tamarin, hoạt động để bảo vệ và khôi phục môi trường sống trong rừng của loài khỉ tên nguy cấp. "Rừng mưa nhiệt đới Đại Tây Dương là một trong những quần xã bị đe dọa nhất hành tinh, hơn 90% trong số đó đã bị phá rừng", Luis Paulo Ferraz, thư ký điều hành của tổ chức phi lợi nhuận nói. "Những gì còn lại là rất rời rạc."

Khi gần 50 tuổi, Dona Graça nói rằng cô rất tức giận với những gì đã xảy ra với khu rừng, nơi được đưa xuống để cho phép mở rộng đô thị của Rio de Janeiro và các thành phố khác.

Cô ấy nói "sự ngu ngốc và thiếu hiểu biết" của những người đã "phá hủy hầu hết các cây và tiếp tục phá hủy chúng. Vì vậy, tôi đang cố gắng. Tôi không thể làm quá nhiều, nhưng tôi có thể làm được, tôi cố gắng làm điều đó đúng cách để giải cứu những cái cây đó. "

Và vì vậy, giữa việc cho gà ăn và cào lá, cô ấy trồng cây giống của các loài quý hiếm - pau pereira, peroba, "những cây mà con người đã bị hư hại, chúng không còn tồn tại nữa." Cô trộn đá vôi và đất sét, đặt nó trong túi nhựa ươm và gieo hạt giống vào đó; Cô tưới chúng bằng nước và nước tiểu bò.

Những nỗ lực tái canh tại địa phương - nhằm mục đích kết nối lại các lô rừng bị phân mảnh - thường sử dụng cây giống từ vườn ươm của Dona Graça, mang lại cho cô cả thu nhập và sự hài lòng tuyệt vời.

Cô ấy làm điều này, cho hậu thế. "Trong tương lai khi tôi qua đời ... ký ức mà tôi đã cố gắng để lại cho mọi người là: Nó đáng để trồng, để xây dựng," cô nói.

Federica Narancio đã đóng góp cho báo cáo này từ Peru và Tây Virginia, và Yesica Fisch báo cáo từ Brazil.

Sê- ri Associated Press này được sản xuất với sự hợp tác của Bộ Giáo dục Khoa học của Viện Y khoa Howard Hughes. AP hoàn toàn chịu trách nhiệm cho tất cả các nội dung.

Một số hình ảnh:

Một trợ lý trồng rừng đo một cây mới trồng trên cánh đồng bị thiệt hại do khai thác vàng bất hợp pháp ở Madre de Dios, Peru, vào ngày 30 tháng 3 năm 2019. Sau khi chặt và đốt những cây cổ thụ hàng thế kỷ, các thợ mỏ đã sử dụng máy bơm diesel để hút các lớp sâu của trái đất , sau đó đẩy đất qua các bộ lọc để tách các hạt vàng. Để biến bụi vàng thành cốm, họ khuấy động thủy ngân, liên kết vàng với nhau nhưng cũng đầu độc đất. (Ảnh AP / Rodrigo Abd)

Bức ảnh ngày 3 tháng 4 năm 2019 này cho thấy sự tàn phá của rừng rậm do những người khai thác bất hợp pháp ở tỉnh Tambopata của Peru. Đầu năm nay, chính phủ Peru đã phát động "Chiến dịch thủy ngân", trong đó cảnh sát và quân đội xây dựng các căn cứ tạm thời trong rừng rậm Amazon để xua đuổi hàng ngàn thợ mỏ bất hợp pháp phá rừng nhiệt đới để tìm vàng. (Ảnh AP / Rodrigo Abd)