Đường sắt tốc độ cao Bắc– Nam: Nhà nước phải bù lỗ 10-12 năm

Theo dõi MTĐT trên

VOV đưa tin, Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) vừa tổ chức nghe liên danh tư vấn TEDI - TRICC - TEDISOUTH và nhóm nghiên cứu của JICA báo cáo cuối kỳ nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam.

Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi sẽ trình Quốc hội vào tháng 10/2019. Nếu được Quốc hội thông qua, dự án sẽ chuyển sang bước nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật, giải phóng mặt bằng từ 2020 đến 2025. Đến năm 2032 sẽ đưa vào khai thác đoạn ưu tiên và phấn đấu hoàn thành toàn tuyến vào năm 2050.

Theo báo cáo tiền khả thi, tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam có tổng mức đầu tư khoảng 58,71 tỷ USD, khai thác riêng tàu khách với chiều dài 1.545 km và vận tốc tối đa 320 km/h.

Giai đoạn đầu đến năm 2030 sẽ triển khai xây dựng và đưa vào khai thác đối với 2 đoạn là Hà Nội -  Vinh (dài 282,65 km) và Nha Trang – TPHCM (dài 362,15 km); Giai đoạn 2 (2030-2040 hoặc 2045) đưa vào khai thác đoạn Vinh – Nha Trang để nối thông toàn tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam.

Theo đó, kết quả nghiên cứu của dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam có điểm đầu nằm tại ga Hà Nội, điểm cuối của dự án nằm ở ga Thủ Thiêm, quận 2 TPHCM. Tại 2 đầu Hà Nội và TPHCM sẽ được kết nối với mạng lưới đường sắt đô thị.

Dự án được đề xuất có tổng chiều dài 1.545 km (cầu chiếm khoảng 60%, hầm chiếm khoảng 10%, đường chiếm khoảng 30%), đường đôi, khổ 1435 mm - điện khí hoá; bao gồm: 24 ga và 3 ga quy hoạch tiềm năng, 5 depot, 42 cơ sở bảo trì hạ tầng.

Tổng mức đầu tư dự kiến cho toàn tuyến là 58,71 tỷ USD (giai đoạn một 24,71 tỷ USD, giai đoạn hai 34 tỷ USD). Nguồn vốn  nhà nước cần tối thiểu 80% tổng mức đầu tư, vốn tư nhân sử dụng cho mua đầu máy, toa xe và các thiết bị khác, sau đó tư nhân sẽ khai thác hoàn vốn đã đầu tư...

Theo một số chuyên gia giao thông, với tổng mức đầu tư 58,7 tỷ USD cho 1.500 km, suất đầu tư mỗi km là 38 triệu USD. So với các nước phát triển, với tổng suất đầu tư này cao gấp gần 1,5 lần, cụ thể, ở Trung Quốc mức đầu tư là 27 triệu USD/km, Tây Ban Nha là 26 triệu USD/km. Vì vậy, các chuyên gia kiến nghị trước khi xây dựng đề án trình Quốc hội phê duyệt đầu tư, Bộ GTVT cần tính toán kỹ hơn bài toán tài chính.

Dự án có tổng mức đầu tư 58,7 tỷ USD. Ảnh: Internet.

Bài toán tài chính

Tại hội thảo, góp ý cho dự án này, các chuyên gia đều tỏ ra lo lắng với hiệu quả kinh tế và tài chính của dự án và cho rằng liên danh cần tư vấn bổ sung phương án tối ưu nhất.

Cụ thể, tiến sỹ Vũ Hoài Nam (Đại học Giao thông Vận tải) nói Việt Nam cần cân nhắc vì để làm được dự án thì nhà nước phải đi vay 100% với số tiền lên tới 58 tỷ USD và số vay này sẽ khiến nợ công vượt trần, nợ gốc và lãi hàng năm phải trả là rất lớn, gây áp lực lên nền kinh tế.

“Để xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao, tính riêng chi phí tư vấn thiết kế đã lên tới 3 tỷ USD, số tiền này đủ để Việt Nam nâng cấp, cải thiện hệ thống đường sắt hiện tại để hoạt động hiệu quả”, ông Nam nói.

Tiến sỹ Nguyễn Thanh Bình - Phó trưởng khoa đầu tư, Học viện Chính sách Phát triển nhìn nhận, báo cáo của liên danh tư vấn được chuẩn bị công phu, trên phương diện luật pháp đủ điều kiện để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Tuy nhiên, theo ông Bình, báo cáo này chưa đưa ra bài toán so sánh với các nước có trình độ phát triển tương đồng với Việt Nam mà chủ yếu đặt trong bối cảnh một số nước đã đi trước về kinh tế, khoa học công nghệ. “So sánh như vậy chưa thực sự khách quan. Chúng ta thử nghiên cứu các nước phát triển thấp, nợ công trên dưới 60% GDP xem họ có đầu tư đường sắt gần 60 tỷ USD không?”, tiến sỹ Bình đặt câu hỏi.

Ông nhấn mạnh, tài chính là vấn đề lớn nhất của dự án đường sắt tốc độ cao nhưng báo cáo của tư vấn chưa đưa ra phương án chi tiết. Ví dụ, chi phí các năm hoạt động của tuyến đường sắt này như thế nào? Ngân sách nhà nước bù lỗ giai đoạn đầu bao nhiêu, vì con số không chỉ dừng ở 58 tỷ USD đầu tư mà khi dự án đi vào hoạt động chắc chắn nhà nước vẫn phải bù lỗ.

Nhà nước bù lỗ

Liên quan đến nguồn vốn đầu tư, theo thông tin trên báo Tiền phong, tại hội thảo Thứ trưởng GTVT Nguyễn Ngọc Đông cho biết, số tiền 58,71 tỷ USD cho tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam mới chỉ là chi phí đầu tư xây dựng, mua sắm trang thiết bị. Còn khi vận hành, thời gian đầu sẽ lỗ, nhà nước phải hỗ trợ 10-12 năm qua chi phí duy tu, bảo dưỡng.

Về hình thức đầu tư, trao đổi với Zing, Thứ trưởng Đông cho biết đây là hình thức đầu tư hợp lý, bởi không thể kỳ vọng doanh nghiệp tư nhân đầu tư hạ tầng đường sắt.

"Theo tính toán thì nhà đầu tư không thể thu hồi được vốn do khấu hao quá lớn. Phải có sự can thiệp của nhà nước. Dự án đường sắt cao tốc của các nước trên thế giới cũng chủ yếu là đầu tư công như Trung Quốc, Pháp... hoặc công - tư như Đài Loan. Riêng trường hợp của Nhật Bản xuất phát là đầu tư công sau đó nhượng quyền", ông Đông phân tích.

 P.V(tổng hợp)